Κυριακή 29 Μαρτίου 2015

Ιράκ: Τσεκούρι από τζιχαντιστές σε ανεκτίμητες αρχαιότητες στη Μοσούλη

Ιράκ: Τσεκούρι από τζιχαντιστές σε ανεκτίμητες αρχαιότητες στη Μοσούλη

«Όταν ο Θεός μας διατάζει να τα μετακινήσουμε και να τα καταστρέψουμε, γίνεται εύκολο για εμάς και δεν μας ενδιαφέρει εάν κοστίζουν εκατομμύρια δολάρια» λέει ο ίδιος άνδρας.


Η καταστροφή έρχεται μετά από την εισβολή τζιχαντιστών στην βιβλιοθήκη της Μοσούλης και το κάψιμο χιλιάδων σπάνιων χειρογράφων και παπύρων.

Σύμφωνα με τον δημοσιογράφο της εφημερίδας Al Rai του Κουβέιτ, Ελάιτζα Μάνιερ, οι ιθύνοντες της βιβλιοθήκης ισχυρίζονται πως καταστράφηκαν 112.709 χειρόγραφα και πάπυροι καθώς και πάνω από 8.000 βιβλία, πολλά εκ των οποίων ήταν εγγεγραμμένα στα ιστορικά ντοκουμέντα της UNESCO.

Μιλώντας στο πρακτορείο Reuters, η ιρακινή αρχαιολόγος Λάμια αλ-Γκαϊλάνι είπε: «Δεν πρόκειται μόνο για την πολιτιστική κληρονομιά του Ιράκ, αλλά ολόκληρου του κόσμου. Πρόκειται για πανανθρώπινη πολιτιστική κληρονομιά.

«Είναι ανεκτίμητα, μοναδικά. Είναι απίστευτο. Δεν θέλω να είμαι πια Ιρακινή» είπε, παρομοιάζοντας την καταστροφή με εκείνη αγαλμάτων του Βούδα από τους Ταλιμπάν στην κοιλάδα του Μπαμιγιάν στο Αφγανιστάν.

Η ίδια είπε ότι εκτός από τα ασσυριακά αγάλματα της Νινευή και του Νιμρούντ, οι τζιχαντιστές φαίνεται να καταστρέφουν αγάλματα από την Άτρα την ελληνιστική πόλη στο βόρειο Ιράκ.

Σύμφωνα με πληροφορίες της βρετανικής εφημερίδας The Independent, οι τζιχαντιστές της ISIS μπήκαν στην ιστορική βιβλιοθήκη της Μοσούλης στο Βόρειο Ιράκ και έβαλαν φωτιά σε χιλιάδες σπάνια χειρόγραφα, παπύρους και βιβλία ανυπολόγιστης ιστορικής και λογοτεχνικής αξίας.

Οι ισλαμιστές εισέβαλαν στο κτίριο και πριν το ανατινάξουν με βόμβα έκαψαν όλο το περιεχόμενο του.

Σύμφωνα με τον δημοσιογράφο της εφημερίδας Al Rai του Κουβέιτ, Ελάιτζα Μάνιερ, οι ιθύνοντες της βιβλιοθήκης ισχυρίζονται πως καταστράφηκαν 112.709 χειρόγραφα και πάπυροι καθώς και πάνω από 8.000 βιβλία, πολλά εκ των οποίων ήταν εγγεγραμμένα στα ιστορικά ντοκουμέντα της UNESCO.

Ανάμεσα στα αρχεία που καταστράφηκαν ήταν σπάνια χειρόγραφα από την οθωμανική περίοδο, σπάνιοι ταξιδιωτικοί χάρτες, αλλά και τόμοι με θέμα τη φιλοσοφία και την αραβική ιστορία.

«Οι τζιχαντιστές βομβάρδισαν την βιβλιοθήκη της Μοσούλης, χρησιμοποιώντας αυτοσχέδιους εκρηκτικούς μηχανισμούς» δήλωσε ο διευθυντής της βιβλιοθήκης Γκανίμ αλ Ταάν, ενώ τοπικές πηγές δήλωσαν πως οι ανώτεροι αξιωματούχοι της πόλης προσπάθησαν να πείσουν τα μέλη της ISIS να μην την καταστρέψουν, αλλά δεν τα κατάφεραν.

Σύμφωνα με τον Independent, η βιβλιοθήκη της Μοσούλης ιδρύθηκε το 1921 και ήταν το σύμβολο της γέννησης του σύγχρονου Ιράκ.

Οι τζιχαντιστές του «Ισλαμικού Κράτους» έχουν καταλάβει τη Μοσούλη από τον περασμένο Ιούνιο κι έκτοτε η ISIS προσπαθεί να δημιουργήσει το πρώτο «σύγχρονο ισλαμικό χαλιφάτο» κυβερνώντας τα εδάφη αυτά με τις αρχές της πλέον ακραίας ερμηνείας της Σαρίας, του Ισλαμικού ιερού νόμου.

Όπερ και σημαίνει, τέλος στις «δυτικές» επιρροές στην εκπαίδευση, τέλος στη διδασκαλία των μαθημάτων της φιλοσοφίας και της χημείας επειδή «προκρίνουν τον πολυθεϊσμό και τη βλασφημία», αποκλεισμό των κοριτσιών από τα σχολεία, τέλος στα σχολικά τραγούδια, τέλος στη λογοτεχνία, τέρμα ακόμη και στα χρώματα στο μάθημα των καλλιτεχνικών τα οποία έχουν απαγορευτεί στην μονολιθική και ασπρόμαυρη δικτατορία του ακραίου σουνιτικού Ισλάμ.

Να επιστρέφονται τα βιβλία, Του Γιάννη Μαρίνου

Image result for βιβλία στην πυρά

Παρά τα όσα δυσάρεστα, ανησυχητικά έως και ζοφερά συμβαίνουν και εδώ και παγκοσμίως, εγώ επιμένω να συνεχίζω να προτείνω ιδέες για εξοικονόμηση δαπανών και εξασφάλιση πρόσθετων εσόδων στον κρατικό προϋπολογισμό προς  τη δεινοπαθούσα ηγεσία του υπουργείου Οικονομικών. Και τούτο προς όφελος και του κοινωνικού συνόλου και  μάλιστα χωρίς καμία πρόσθετη φορολογία.

Θα αναφερθώ σήμερα στον πολύπαθο χώρο της εκπαίδευσης. Είναι γνωστή η ευαισθησία των Νεοελλήνων για την ελεύθερη διακίνηση των ιδεών και τον οφειλόμενο σεβασμό στο κύριο μέσο με την οποία πραγματοποιείται: τον έντυπο λόγο. Το κάψιμο και γενικά η καταστροφή των βιβλίων ταυτίζεται εύλογα με τον φασισμό, τον σκοταδισμό, τη βαρβαρότητα. Και οι ευαίσθητοι προστάτες της πνευματικής ελευθερίας εκτοξεύουν μύδρους κατά των καταστροφέων. Ωστόσο, οι ίδιοι διανοούμενοι, εκπαιδευτικοί και δημοσιογράφοι δεν λένε λέξη και σιωπηρά αποδέχονται το βάρβαρο και σκοταδιστικό έθιμο της καταστροφής από πολλούς μαθητές των σχολικών βιβλίων τους με τη λήξη της ετήσια εκπαιδευτικής περιόδου. Τα καίνε ή τα σκίζουν χοροπηδώντας με κραυγές  γύρω από τη φωτιά όπως οι Ινδιάνοι σε ενθουσιώδεις  τελετουργικές εκδηλώσεις. Πυρπολούν έτσι πνευματικό πλούτο, αλλά και χρήματα των φορολογουμένων.

Στην απείρως από την Ψωροκώσταινά μας Γερμανία, ισχύει το ακριβώς αντίθετο.Διανέμονται και εκεί δωρεάν τα βιβλία προς τους μαθητές στοιχειώδους και μέσης εκπαίδευσης. Στο τέλος όμως του σχολικού έτους οι μαθητές υποχρεούνται να τα επιστρέψουν σε όσο το δυνατόν καλύτερη κατάσταση, ώστε να διανεμηθούν στους μαθητές που θα τους διαδεχτούν στην επόμενη εκπαιδευτική περίοδο. Δεν τα επιστρέφουν, φυσικά όσοι μένουν στην ίδια τάξη. Σε περίπτωση που δεν επιθυμούν οι μαθητές να τα αποστερηθούν ή τα επιστρέφουν μεν αλλά με τόσες φθορές ώστε να είναι ακατάλληλα για τον επόμενο μαθητή, τότε καταβάλλεται η αξία τους από τους γονείς τους, ώστε να καλυφθεί  η δαπάνη των καινούργιων βιβλίων με τα οποία θα αντικατασταθούν.

Αν το σύστημα αυτό εφαρμοζόταν και στην Ελλάδα, η οικονομία για τον κρατικό προϋπολογισμό θα ήταν τεράστια ( περίπου 30 εκατομμύρια ευρώ κάθε χρόνο), αφού τυπώνονται και διανέμονται  δωρεάν σχεδόν 45 εκατομμύρια βιβλία για τη στοιχειώδη και μέση εκπαίδευση. Επίσης, τα βιβλία θα ήταν έτοιμα για έγκαιρη  διανομή στην αρχή του σχολικού έτους, αφού θα είχαν επιστραφεί πριν από μήνες, δηλαδή στο τέλος του σχολικού έτους, και μόνο συμπληρωματικές εκτυπώσεις θα χρειάζονταν.

Πέραν της εξοικονόμησης πολλών εκατομμυρίων ευρώ το προτεινόμενο σύστημα θα έχει και μεγάλη παιδαγωγική αξία.Θα διδάσκει στην πράξη τους ανώριμους μαθητές πως όλα έχουν το κόστος τους , ότι μπορεί να είναι οι γονείς τους αυτοί που θα χρειαστεί να το πληρώσουν δύο φορές: ως φορολογούμενοι και ως γονείς των παιδιών που τα καταστρέφουν ή τα αχρηστεύουν αντί να τα επιστρέψουν σε καλή κατάσταση.
Image result for βιβλία στην πυρά
 Ας προσθέσω εδώ και την υψηλή πολιτιστική αξία που θα έχει για τους ανήλικους μαθητές  ο σεβασμός όχι μόνο προς το μόχθο των γονιών τους αλλά και προς τον γραπτό λόγο και την πνευματική αξία που εμπεριέχει. Έτσι θα συνειδητοποιήσουν καλύτερα τι σημαίνει αξία της διακίνησης των  ιδεών και σεβασμός στον φορέας τους, που είναι κυρίως ο έντυπος λόγος.Και ακόμη,  ότι τα βιβλία τα καταστρέφουν μόνο οι φασίστες, οι βάρβαροι και γενικά οι ανάξιοι να θεωρούνται πολιτισμένοι και πραγματικοί δημοκράτες.

Άρθρο δημοσιευμένο στον Τύπο το 2009, κι όμως πάντα επίκαιρο. Γιατί;

Τρίτη 17 Μαρτίου 2015

Τα σχολεία πρωτοστατούν στις τέχνες, το εκπαιδευτικό σύστημα μένει ακόμη πίσω...Γιατί;

Η ΤΕΧΝΗ ΕΙΝΑΙ Η ΒΑΣΗ ΤΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

Έχει επανειλημμένα τονισθεί από κορυφαίους παιδαγωγούς και είναι πια διεθνώς αναγνωρισμένο, ότι ο αποκλειστικά νοοκρατικός προσανατολισμός της γενικής παιδείας αφήνει ανεξέλεγκτες ορισμένες πλευρές του αναπτυσσόμενου ανθρώπου, όπως είναι η φαντασία, η δημιουργικότητα, η αισθητική ευαισθησία.
Για να πληρωθεί το κενό αυτό και να έρχονται τα παιδιά σε επαφή με τις αισθητικές μορφές, με τον κόσμο των Μουσών, εφαρμόζουν διάφορα κράτη, σε μεγαλύτερη ή μικρότερη κλίμακα, ένα πρόγραμμα που περιλαμβάνει επισκέψεις σε μουσεία, παρακολούθηση θεατρικών παραστάσεων και συναυλιών, ανάλυση έργων της παγκόσμιας λογοτεχνίας κ.αλ. Τα παιδιά όμως είναι τις περισσότερες φορές απροετοίμαστα και δεν έχουν ανεπτυγμένη την απαιτούμενη δεκτικότητα για να αφομοιώσουν αυτά τα ερεθίσματα και έτσι η όλη προσπάθεια μένει ατελέσφορη.
Μόνο αν δώσουμε στο παιδί τα μέσα να αυτενεργεί, να συμμετέχει έμπρακτα και βιωματικά σε διαδικασίες που αφορούν τον κόσμο των μουσών θα μπορέσουμε να δημιουργήσουμε ένα αντιστάθμισμα στη μονόπλευρη γνωσεοκρατική παιδεία και μια βάση για μια γενικότερη ολοκληρωμένη καλλιέργεια.
Υπάρχουν βέβαια σκόρπια παραδείγματα τέτοιων προσπαθειών (παιδικές χορωδίες, παιδικά θέατρα, παιδική ζωγραφική κ.αλ), εκδηλώσεις όπως το πολύ αξιοσημείωτο «Συνέδριο Θεατρικής Παιδείας» που έγινε το 1983 στους Δελφούς, αλλά το θέμα δεν έχει αντιμετωπισθεί σαν βασικό πρόβλημα. Δηλαδή, δεν έχει ξεκαθαρισθεί τι αυριανούς ανθρώπους επιζητεί να δημιουργήσει η παιδεία, άτομα προσανατολισμένα μόνο χρησιμοθηρικά, που θα ζουν συμβιβασμένα σε μια αποχαυνωτική απάνθρωπη καταναλωτική κοινωνία, ή ολοκληρωμένους ανθρώπους με ευαισθησία για τις αισθητικές μορφές, γι’ αυτά που τρέφουν την ψυχή και προσφέρουν μια άλλη ποιότητα ζωής. Αν θέλουμε το δεύτερο, δεν πρέπει να βλέπουμε το παιδί σαν άδειο σακί που οφείλουμε να το γεμίσουμε με γνώσεις, αλλά σαν ένα σωματικό, πνευματικό, ψυχικό σύνολο που ζητάει τη σύμμετρη και ολοκληρωμένη ανάπτυξή του.
Για να το πετύχουμε αυτό, θα έπρεπε από τις πρώτες τάξεις του Δημοτικού να δώσουμε σε ό, τι έχει σχέση με τις Μούσες (μουσική,  χορό, ζωγραφική, γλυπτική, ποίηση, θέατρο) ίδια βαρύτητα με τα μαθήματα γνώσης, με πυξίδα πάντα την αυτενέργεια του παιδιού, την καλλιέργεια της φαντασίας, της δημιουργικότητάς του. Και θα έπρεπε ακόμα να συνεχίζεται μια τέτοια παιδεία, παράλληλα με τη γνωσεολογική, σε όλη τη μέση εκπαίδευση.
Image result for θεατρο
Πολλοί αναγνώστες θα σκεφθούν τι ουτοπίες είναι αυτές. Σε μια εποχή που η τεχνολογία προχωρεί τόσο ταχύρρυθμα, που κάθε χώρα έχει ανάγκη από στρατιές επιστημόνων και τεχνοκρατών για να συμβαδίσει με τα διεθνή στάνταρντ, έχουν τα παιδιά καιρό για τέτοια περιττά πράγματα;
Απαντώ ακριβώς επειδή η τεχνολογία εξελίσσεται τόσο ιλλιγγιωδώς και τείνει να μας κατακυριεύσει και να μας αλλοτριώσει εντελώς. Πρέπει να βρούμε ένα αντίδοτο.

Έχω υπόψη μου μελέτες που έγιναν τελευταία στη Γερμανία και Αυστρία που βεβαιώνουν ότι τα παιδιά δημοτικών σχολείων, στα οποία προσφέρθηκε μια συστηματική ‘μουσική’ παιδεία (με την έννοια που δώσαμε στον όρο παραπάνω) είχαν ανώτερη βαθμολογία στα τεστ αντίληψης, ικανότητας συγκέντρωσης, ζωτικότητας και κοινωνικότητας και ακόμα παρουσίαζαν λιγότερα συμπλέγματα και νευρώσεις από τα παιδιά των τάξεων που χρησίμευαν για παραβολή. Και το σπουδαιότερο, είχαν βρει έναν τρόπο να εκτονώνουν την έμφυτη επιθετικότητά τους, που η σημερινή ζωή, αντί να την καταστέλλει, την τροφοδοτεί, και να την μεταβάλλουν σε δημιουργική δράση.
Image result for θεατρο
Σε αυτό το τελευταίο θα έπρεπε να σταθούμε. Θυμίζω τα θλιβερά γεγονότα που ζήσαμε τα τελευταία χρόνια. Είδαμε ομάδες ανθρώπων στα γήπεδα ποδοσφαίρου να εξαπολύουν πράξεις βάρβαρης βίας εναντίον αγνώστων τους, που απλώς είχαν άλλο είδωλο από το δικό τους. Κι αν λάβουμε υπόψη τα άλλα κοινωνικά αίτια που μπορεί να συμβάλλουν σε τέτοια φαινόμενα, δεν μπορούμε να αμφισβητήσουμε ότι, αν οι άνθρωποι αυτοί είχαν μάθει από παιδιά πως υπάρχει κάτι στη ζωή που αξίζει να μας ενθουσιάζει πιο πολύ από το αν θα νικήσει η ομάδα μας, αν είχαν γευτεί μιαν αληθινή ψυχική τροφή, δεν θα έφταναν ποτέ σε τέτοιες αποτρόπαιες πράξεις βίας. Η μονόπλευρα αναπτυγμένη προσωπικότητά τους και η ατροφία μιας σημαντικής πλευράς του ανθρώπινου είναι εκβαρβάρωσε την ψυχή τους και τους έσπρωξε να εκτονώσουν την επιθετικότητά τους με την τυφλή βία.
Εξαιρετικά σημαντικό για την αντιμετώπιση του προβλήματος που μας απασχολεί εδώ είναι το έργο του Herbert Read  “Education through art” (3η έκδοση, Λονδίνο 1956) που αρχίζει με τις εξής φράσεις : « Η θέση που υποστηρίζω στο βιβλίο αυτό δεν είναι καινούργια. Την πρωτοδιατύπωσε πριν δυόμισι χιλιάδες χρόνια ο Πλάτων. Εγώ θα προσπαθήσω μόνο να εκφράσω την άποψη του Πλάτωνα για το τι ρόλο θα πρέπει να παίζει η Τέχνη στην Παιδεία έτσι, ώστε να γίνει άμεσα κατανοητή για τις σημερινές ανάγκες και εφαρμόσιμη στις σημερινές συνθήκες. Η θέση είναι: «Η Τέχνη θα έπρεπε να είναι η βάση της Παιδείας».
Ας μου επιτραπεί τελειώνοντας να φέρω ένα παράδειγμα από τη φύση. Αν ένα αρχικά γόνιμο έδαφος δεν καλλιεργηθεί και μείνει εκτεθειμένο σε βροχές και ανέμους, παρασύρεται το χώμα, επέρχεται η διάβρωση και δημιουργείται βράχος, όπου δύσκολα πια φυτρώνει κάτι. Έτσι, αν αφεθεί ακαλλιέργητη η ψυχή του μικρού παιδιού, αν δεν της δοθεί  η σωστή τροφή, η τροφή που θα το κάνει ευαίσθητο στο Ωραίο και το Αληθινό, αργότερα η ψυχή αυτή χάνει τη δεκτικότητά της. «Διαβρώνεται, καταντάει άγονη γη, εκβαρβαρώνεται».

Ερωτήσεις
1.       Να γράψετε την περίληψη του κειμένου σε μορφή ενημέρωσης των συμμαθητών σας και ως αφορμή για τη συζήτηση που θα ακολουθήσει με θέμα « τέχνη και εκπαίδευση».(όριο λέξεων 90-110)
2.      Πως εξασφαλίζεται η συνοχή του κειμένου μεταξύ της δεύτερης και τρίτης παραγράφου.
3.      Ποιοι τρόποι πειθούς χρησιμοποιούνται στο κείμενο; Να δώσετε ένα παράδειγμα για τον καθένα.
4.      Να αναγνωρίσετε τη συλλογιστική πορεία της τελευταίας παραγράφου.
5.      Να ετυμολογήσετε τις παρακάτω λέξεις: προσανατολισμός, αντιστάθμισμα, συμβαδίσει, εκβαρβαρώνεται.
6.      Κατά την άποψη της συγγραφέα, η καλλιτεχνική παιδεία μπορεί να περιορίσει τη βίαιη συμπεριφορά. Πως τεκμηριώνεται στο κείμενο; Να αναπτύξετε την άποψη της συγγραφέα με παράγραφο αιτιολόγησης και παραδειγμάτων. (όριο λέξεων 100-120)

7.      Να εκφράσετε σε άρθρο 500-600 λέξεων τις απόψεις σας για τη συμβολή της τέχνης στην ψυχική και πνευματική ανάπτυξη  του νέου και να προτείνετε τρόπους με τους οποίος να   αξιοποιείται η τέχνη στο σχολείο.   

Πρόταση Βιωματικής εμπειρίας τέχνης στην εκπαίδευση

ΜΝΗΜΕΙΑ ΚΑΙ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ:
Η ΣΥΜΒΟΛΗ ΤΩΝ ΔΑΣΚΑΛΩΝ
Εικόνα
[...] Μόνον η εκπαίδευση, από την πρώτη σχολική ηλικία, μπορεί να εθίσει τα παιδιά στη συναναστροφή με τα μνημεία, να τα εκθέσει στην επίδραση τους, να τους επιτρέψει να χτίσουν μια βιωματική σχέση με το παρελθόν και να δημιουργήσει προϋποθέσεις ώστε ως αυριανοί πολίτες, να χαίρονται την παρουσία τους στο περιβάλλον, να την επιζητούν αντί να την αποφεύγουν, και να μπορούν να συνεργαστούν -στο μέτρο των δυνατοτήτων τους- με τους υπεύθυνους φορείς του κράτους για την προστασία τους και την αξιοποίησή τους.
ΕικόναΠρέπει να τονιστεί ότι δεν προτείνεται εδώ ένα ακόμα μάθημα με εξετάσεις και βαθμούς. Τα μνημεία μπορούν να συνδεθούν με πλήθος μαθημάτων που ήδη διδάσκονται στο σχολείο, όπως ιστορία, γεωγραφία, θρησκευτικά, μελέτη περιβάλλοντος. Αναφέρομαι κυρίως στην ανάγκη παροχής βιωμάτων στα παιδιά, με άξονα την επίσκεψη κάποιων μνημείων που βρίσκονται στο άμεσο περιβάλλον τους. Μια επίσκεψη με λίγη προετοιμασία από το δάσκαλο αλλά και τα ίδια τα παιδιά, με κάποιο βοηθητικό φυλλάδιο, που ίσως μπορεί να ετοιμάζεται από ειδικούς στο θέμα, σε συνεργασία με το σχολικό σύμβουλο της περιοχής και να αφορά τα επισκέψιμα μνημεία της συγκεκριμένης περιφέρειας. Αυτού του είδους οι επισκέψεις δε θα πρέπει να έχουν το χαρακτήρα μιας άσκοπης, αμήχανης και ανοργάνωτης περιδιάβασης, με μόνο της προτέρημα την απόδραση από τη σχολική τάξη, αλλά μιας αναμενόμενης - λόγω της κατάλληλης προετοιμασίας - ανακάλυψης χώρων και πληροφοριών, μιας περιπέτειας, ενός παιχνιδιού με συγκεκριμένο στόχο. Μέσα από έναν τέτοιο περίπατο, που δε θα θεωρείται περιττή πολυτέλεια για λίγους, αλλά αυτονόητη και συχνή άσκηση στο πλαίσιο του σχολικού προγράμματος, προκύπτει γνώση και έμπνευση για ένα σωρό δραστηριότητες. συζητήσεις και ψάξιμο με την επιστροφή στο σχολείο, ενώ δημιουργούνται κίνητρα για μάθηση ακόμα και σε παιδιά με μαθησιακά προβλήματα.
Εικόνα
ΕικόναΕικόνα
Ήδη στα σχολικά βιβλία, κυρίως στα βιβλία της ιστορίας και των θρησκευτικών, έχουν πολλαπλασιαστεί οι εικόνες ιστορικών και αρχαιολογικών μνημείων (εδώ επιμένω ότι χρειάζεται η επίσκεψη σε μνημεία της περιοχής, ώστε να μη δημιουργούνται στα παιδιά στερεότυπα μακριά από τη δική τους εμπειρία στη ζωή, όπως ότι μνημείο είναι ο Παρθενώνας, αλλά όχι ο νερόμυλος του χωριού, το φυλάκιο από την εποχή που πολέμησε ο προπάππος, η πέτρινη βρύση με την τούρκικη επιγραφή κτλ). Υπάρχουν λοιπόν οι ευκαιρίες και επιβάλλεται να συνδυασθούν όλες αυτές οι αναφορές και το καινούργιο πνεύμα των βιβλίων, με άμεσα βιώματα. Αυτά είναι που λείπουν στα παιδιά και αυτά θα πηγάσουν από ενδιαφέρουσες επισκέψεις όχι μόνο σε μουσεία, όπως έστω περιστασιακά συμβαίνει ως τώρα, αλλά και σε αντιπροσωπευτικά μνημεία της εποχής, στο φυσικό τους χώρο, με τις πραγματικές διαστάσεις τους που δεν αποδίδονται από καμιά εικόνα, με την ευκαιρία να διαπιστωθεί το υλικό, το σχήμα και η γεωγραφία τους. Ένα ξωκλήσι, ένα τμήμα από παλιό κάστρο μπορούν να αποτελέσουν θαυμάσια αφορμή, για να μιλήσει κάποιος στα παιδιά για θέματα προσανατολισμού στο χώρο, γεωγραφίας, εθίμων της περιοχής, να μιλήσει για φυσικά οχυρά, για ληστρικές επιδρομές, για μύθους σχετικά με τα ερείπια που σώζονται. Μπροστά σε ένα μνημείο που σώζεται αρτιότερα, θα έχουν την ευκαιρία να προβληματιστούν για τη χρήση τωνχώρων του, για τα επαγγέλματα, τις τέχνες και τις τεχνικές που επιστρατεύτηκαν για την κατασκευή του. Ακόμη και τα μαθηματικά μπορεί κανείς να διδάξει με αφορμή ένα μνημείο, και το μάθημα ν' αφήσει αξέχαστες εντυπώσεις στα παιδιά, ιδίως αν πραγματοποιηθεί στο άμεσο περιβάλλον του μνημείου. Αναγνώριση γεωμετρικών σχημάτων σε μια βυζαντινή εκκλησιά, εγγεγραμμένα σχήματα, μετρήσεις μεγεθών, αναλογίες, ορολογία που προκύπτει από την ανάγκη να περιγραφεί ένα συγκεκριμένο μνημείο, να μερικά από τα στοιχεία που μπορεί να υποδειχθούν πρόχειρα ως δραστηριότητες σε μια τέτοια επίσκεψη [...]
Εικόνα
Β. Βέμη, "Αρχαιολογία και
Τέχνες", τ. 56
Εικόνα
Σχολεία "υιοθετούν"
μνημεία
Ευρωπαϊκό εκπαιδευτικό
πρόγραμμα γνωριμίας με την
εθνική κληρονομιά
Πόσο γνωρίζουμε τα μνημεία - κλασικά ή νεότερα - που υπάρχουν στην Αθήνα ή και στην Ελλάδα; Οι περισσότεροι τα αγνοούμε, γιατί τα μάθαμε από τα βιβλία, ως εξεταστέα ύλη, και αργότερα, όταν ο δρόμος μας έφτασε έως εκεί, απλώς τα παρατηρήσαμε, χωρίς να τα γνωρίζουμε στην πραγματικότητα. Και αυτό διαιωνίστηκε επί πολλές γενιές. Τώρα, τα πράγματα αλλάζουν. Τα παιδιά, από πολύ μικρή ηλικία, θα έχουν τη δυνατότητα να γνωρίζουν τα μνημεία της πόλης τους, μέσα από ένα εκπαιδευτικό πρόγραμμα που εκπονείται από το ΥΠΠΟ και το υπουργείο Παιδείας, με την ευθύνη του Ελληνικού Τμήματος του Διεθνούς Συμβουλίου Μουσείων (ICOM) και φέρει τον τίτλο "Το σχολείο υιοθετεί ένα μνημείο". Πρόκειται για ένα πρωτότυπο ευρωπαϊκό εκπαιδευτικό πρόγραμμα, που ξεκίνησε πριν από χρόνια στη Νάπολη, εφαρμόστηκε στην αρχή εκεί και στη συνέχεια, με μεγάλη επιτυχία σε 150 σχολεία της Ιταλίας, κινώντας το ενδιαφέρον του Ευρωκοινοβουλίου. Έτσι το πρόγραμμα τέθηκε υπό την αιγίδα του Ιδρύματος "Πήγασος", το οποίο αποτελείται απο ομάδα ευρωβουλευτών από όλες τις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης και από όλες τις παρατάξεις που πιστεύουν ότι η ευρωπαϊκή ενοποίηση δεν μπορεί να επιτευχθεί μόνο μέσω οικονομικών πρακτικών. Πιστεύουν ότι χρειάζεται επίσης να συνειδητοποιήσουν οι κάτοικοι των χωρών-μελών την κοινή πολιτιστική τους ταυτότητα και γι' αυτό το λόγο προωθούν δραστηριότητες οι οποίες την αναδεικνύουν.
Τώρα ήρθε η σειρά της Αθήνας: η τελετή ανάθεσης των δέκα μνημείων σε αντίστοιχα σχολεία θα γίνει εντός των ημερών. Μνημεία από όλες τις περιόδους της ιστορίας της Ελλάδας -το μνημείο Φιλοπάππου, το Ρολόι του Κυρρήστου, η Ρωμαϊκή και η Αρχαία Αγορά, ο Ναός του Ηφαίστου (Θησείο), της κλασικής περιόδου, η Γοργοεπήκοος (Άγιος Ελευθέριος-το παρεκκλήσι δίπλα στη Μητρόπολη), οι Άγιοι Απόστολοι Σολάκη μέσα στην Αρχαία Αγορά και οι Άγιοι Ανάργυροι στου Ψυρρή, της βυζαντινής, και το Εργοστάσιο του Γκαζιού στην οδό Πειραιώς, το Αστεροσκοπείο και το παλιό Πανεπιστήμιο στην Πλάκα, της νεότερης, επελέγησαν "προς υιοθεσία".
ΕικόναΤο πρόγραμμα απευθύνεται στην πρωτοβάθμια και δευτεροβάθμια εκπαίδευση και έχει δικαίωμα κάθε σχολείο να συμμετέχει. Στην έννοια μνημείο περιλαμβάνεται κάθε υλικό τεκμήριο πολιτιστικής κληρονομιάς, ανεξαρτήτως περιόδου. Όσο για το ρήμα "υιοθετώ" νοείται ως εξής: η ενασχόληση ενός σχολείου επί τρία χρόνια με ένα μνημείο, το οποίο πλέον θεωρείται ότι του "ανήκει". Αυτό, σημαίνει, ότι η τάξη που "υιοθετεί" το μνημείο πρέπει να μελετήσει τη σχετική βιβλιογραφία, να πάρει συνεντεύξεις από ανθρώπους που σχετίζονται με αυτό (Εφορείες Αρχαιοτήτων, αρχιτέκτονες, εργάτες), να κάνει επιτόπια εξέταση, να μελετήσει τον όγκο και την αρχιτεκτονική του, να το φωτογραφήσει, να το σχεδιάσει, να το ζωγραφίσει, να προχωρήσει σε κατασκευή μακετών, και, τέλος, να το "αναδείξει". Γι' αυτό και σε όλες τις πόλεις που έχει λειτουργήσει μέχρι σήμερα το πρόγραμμα επελέγησαν υποβαθμισμένα μνημεία, άγνωστα στο ευρύ κοινό, τα οποία χρειάζονται τη φροντίδα της κοινότητας. Τα παιδιά θα πρέπει να κοινοποιήσουν τις μελέτες τους καταρχήν στις υπόλοιπες τάξεις του σχολείου τους, στην οικογένεια, στη γειτονιά, σ' ολόκληρη την πόλη μέσα από σχολικές εφημερίδες, εκθέσεις, ξεναγήσεις, ανακοινώσεις στα ΜΜΕ, σε άλλα σχολεία που συμμετέχουν στο πρόγραμμα, σε αντίστοιχα της Ευρώπης που συμμετέχουν στο "Πήγασος". Στην τελευταία φάση του προγράμματος θα γίνουν ανταλλαγές με άλλες ευρωπαϊκές πόλεις, για να επικοινωνήσουν τα παιδιά μέσα από την εμπειρία τους. Αυτός είναι εξάλλου και ο στόχος του προγράμματος: να εξοικειωθούν τα παιδιά με την τοπική καταρχήν κι αργότερα με την εθνική κληρονομιά τους, και ν' αναδείξουν την ευρωπαϊκή διάσταση των μνημείων που μελετούν, μέσα από το πρόγραμμα της "υιοθεσίας".
(Από τον ημερήσιο Τύπο, 11-6-1995).
Εικόνα
Εικόνα

Εμπορευματοποίηση η χρήση αρχαιολογικών μνημείων για κοινωφελείς σκοπούς;

Τι θέλει η αλεπού στο παζάρι;
1
2
3
4
5
6
7
8
Στη διαμάχη γύρω από την πρόταση της εταιρείας του Κάλβιν Κλάιν, δε συζητήθηκε σοβαρά μια διάσταση του προβλήματος που για μένα είναι καθοριστικής σημασίας. Αυτή η σχέση που υπάρχει ή που θα έπρεπε να υπάρχει στις σύγχρονες διαφοροποιημένες κοινωνίες μεταξύ της οικονομικής σφαίρας, από τη μία μεριά, και της πολιτισμικής, από την άλλη.
Εικόνα
Ξεκινώντας από τα επιχειρήματα αυτών που δε βλέπουν κανένα πρόβλημα στη χρήση του Ηρωδείου από την εταιρεία Κλάιν, έχω να παρατηρήσω τα εξής:
-Συμφωνώ απόλυτα με την άποψη πως αυτό που ο Κλάιν προτίθεται να οργανώσει στο Ηρώδειο δεν είναι απλή επίδειξη μόδας, αλλά σύνθετη μουσικοχορευτική εκδήλωση.
-Συμφωνώ επίσης με το ότι κατά πάσα πιθανότητα η καλλιτεχνική, αισθητική ποιότητα της εκδήλωσης θα είναι υψηλού επιπέδου – ιδίως αν λάβουμε υπόψη μας τους οικονομικούς πόρους, που η εταιρεία του Κλάιν θα μπορούσε να κινητοποιήσει για την πρόσληψη χορογράφων, συνθετών και μουσικών διεθνούς φήμης.
-Επιπλέον, είναι γεγονός ότι πολλές φορές και στην Επίδαυρο και στο Ηρώδειο έχουν εμφανιστεί σκηνοθέτες και χορογράφοι που παράγουν θέαμα χαμηλότερου επιπέδου από αυτό που μπορεί να μας προσφέρει η εταιρεία Κλάιν.
-Τέλος, δεν υπάρχει κανένας λόγος να υποθέσει κάποιος πως ο Κλάιν δε θα σεβαστεί απόλυτα τους αυστηρούς όρους για την υλική προστασία του μνημείου που το κράτος θέτει σε αυτούς οι οποίοι κάνουν χρήση του χώρου.
Παρ' όλα αυτά τάσσομαι με αυτούς που είναι αντίθετοι στην πρόταση Κλάιν. Και αυτό όχι λόγω ξενοφοβίας, επαρχιωτισμού η αρχαιολατρίας (τρία θλιβερά χαρακτηριστικά του νεοελληνικού συντηρητισμού), αλλά για έναν τελείως διαφορετικό λόγο. Πιστεύω πως ζούμε σε μια εποχή κατά την οποία ο καλλιτεχνικός χώρος, ειδικά, και ο πολιτισμικός, πιο γενικά, έχει χάσει την αυτονομία του – αφού η ιδιαίτερη λογική και οι αξίες του υποσκάπτονται συστηματικά από τη λογική του χρήματος και της αγοράς. Μιλάω, με άλλα λόγια, για αυτό που ο Χάμπερμας αποκαλεί αποικιοποίηση του "βιοκόσμου" από την κυρίαρχη εργαλειακή λογική του οικονομικού συστήματος. Αυτή η αποικιοποίηση έχει προχωρήσει σε τέτοιο βαθμό στις σύγχρονες μεταβιομηχανικές κοινωνίες που το θεωρούμε αναχρονιστικό, αν όχι αλλόκοτο, όταν κάποιος επιμένει στο πέρασμα από την κυριαρχία του πρώτου πάνω στο δεύτερο, στην ισορροπία μεταξύ των δύο στοιχείων.
Εξηγούμαι: Δεν πιστεύω στην απομόνωση της τέχνης από την αγορά. Αυτό δεν είναι ούτε εφικτό, ούτε και επιθυμητό. Γιατί είναι γεγονός πως κάθε καλλιτεχνική εκδήλωση έχει πάντοτε μια εμπορική / οικονομική διάσταση. Είναι επίσης γεγονός πως πολλές οικονομικές δραστηριότητες – από τον σχεδιασμό των αυτοκινήτων ως αυτόν των κοσμημάτων και των ρούχων – έχουν μια αισθητική / καλλιτεχνική διάσταση. Το πρόβλημα λοιπόν δεν είναι η απομόνωση / στεγανοποίηση των δύο χώρων, αλλά ο τρόπος συνάρθρωσης του "οικονομικού" και του "καλλιτεχνικού" στοιχείου σε μια κοινωνία που θέλει να εκσυγχρονιστεί όχι κατά μονολογικό / μονοδιάσταστο αλλά κατά πολυλογικό / πολυδιάστατο τρόπο. Σε μια κοινωνία, δηλαδή, όπου η αναπόφευκτη διαφοροποίηση των βασικών θεσμικών χώρων (οικονομικού, πολιτικού, κοινωνικού, πολιτισμικού) δεν οδηγεί στην κυριαρχία του ενός πάνω στους άλλους (κομματικοκρατία, αγοροκρατία), αλλά στην ισορροπία και στο σεβασμό της ιδιαίτερης λογικής του κάθε διαφοροποιημένου χώρου.
Με βάση τα παραπάνω, νομίζω πως η χρήση του Ηρωδείου από την εταιρεία Κλάιν είναι ένα κραυγαλέο παράδειγμα αποικιοποίησης του "πολιτισμικού" από το "εμπορικό". Είναι μια περίπτωση όπου, για να χρησιμοποιήσω τη γνωστή ορολογία του Π. Μπουρντιέ, το "οικονομικό" κεφάλαιο αγοράζει "πολιτισμικό" κεφάλαιο, το οποίο χρησιμοποιεί ως το ύψιστο public relations εγχείρημα, ως την ύψιστη μορφή διαφήμισης. Εδώ ακριβώς βρίσκεται η βασική διαφορά μεταξύ ενός "χαμηλής ποιότητας" χορογράφου ή συνθέτη που παρουσιάζει την τέχνη του στο Ηρώδειο και μιας κυρίως εμπορικής επιχείρησης που μπορεί να μας προσφέρει στον ίδιο χώρο υψηλότερης ποιότητας θέαμα. Όταν ο πρώτος χρησιμοποιεί τον χώρο του Ηρωδείου, έχει πρωταρχικό σκοπό την "αίγλη", τη συσσώρευση δηλαδή συμβολικού ή πολιτισμικού κεφαλαίου. Όταν η δεύτερη κάνει χρήση του χώρου, έχει πρωταρχικό σκοπό να χρησιμοποιήσει το θέαμα που προσφέρει για τη συσσώρευση οικονομικού παρά πολιτιστικού κεφαλαίου, για την ανάπτυξη δηλαδή του κύριου σκοπού της εταιρείας, που είναι η προώθηση των πωλήσεων των προϊόντων της (στην περίπτωση της εταιρείας Κλάιν, μπλουτζίνς, εσώρουχα, αρώματα). Στην πρώτη περίπτωση, με άλλα λόγια, το προσφερόμενο θέαμα έχει άμεση σχέση με την τέχνη και τον χώρο όπου αυτή παράγεται. Στη δεύτερη περίπτωση, το θέαμα που προσφέρεται έχει πιο άμεση σχέση με την προαγωγή των πωλήσεων καταναλωτικών αγαθών στον χώρο της αγοράς.
ΕικόναΈχω βέβαια υπόψη μου πως ο Κλάιν θα διαθέσει τα έσοδα της παράστασης για τους σκοπούς του Μουσείου της Ακροπόλεως. Αυτό όμως δεν αλλάζει τον κυρίως διαφημιστικό χαρακτήρα του όλου εγχειρήματος. Σημειωτέον πως η επιχειρηματολογία μου δεν βασίζεται στα ψυχολογικά χαρακτηριστικά ή στις προθέσεις συγκεκριμένων ατόμων. Δηλαδή δεν υποστηρίζω πως ο Κλάιν, ως προσωπικότητα, είναι πιο ιδιοτελής από τον αποτυχημένο χορογράφο ή συνθέτη. (Υπάρχουν ιδιοτελή και ανιδιοτελή, έντιμα και ανέντιμα άτομα και στον ένα χώρο και στον άλλο). Ούτε φυσικά και μπορώ να ξέρω για ποιον ακριβώς "εσώψυχο" λόγο ο Κλάιν θέλει το Ηρώδειο. Αναφέρομαι μάλλον σε "αντικειμενικές", δηλαδή κοινωνικά προσδιορισμένες, διαφορές που υπάρχουν μεταξύ οργανώσεων που κινούνται πρωταρχικά στον πολιτισμικό – στις σύγχρονες, διαφοροποιημένες κοινωνίες όπου ζούμε. [...]
Θέλω να τονίσω πως το πρόβλημα που συζήτησα πιο πάνω είναι διαφορετικό από το πρόβλημα του διαχωρισμού της τέχνης από τη μη τέχνη. Προσωπικά είμαι εναντίον της μετανεωτερικής τάσης που καταργεί κάθε σύνορο μεταξύ του καλλιτεχνικού και του μη καλλιτεχνικού, που οδηγεί δηλαδή στο ισοπεδωτικό συμπέρασμα πως όλα είναι, σε τελευταία ανάλυση, τέχνη. Αλλά το πρόβλημα με την περίπτωση Κλάιν δεν είναι, αν αυτό που θα προσφέρει, στο Ηρώδειο είναι τέχνη ή όχι. Το θέμα είναι αν η τέχνη που προσφέρεται είναι στην υπηρεσία της διαφήμισης ή, όπως θα έπρεπε να συμβαίνει, η διαφήμιση τίθεται στην υπηρεσία της τέχνης. Με άλλα λόγια, το θέμα είναι τι είδους συνάρθρωση μεταξύ του "εμπορικού" και του "καλλιτεχνικού" θα πρέπει να απαιτούμε από εκδηλώσεις που λαμβάνουν χώρα στο Ηρώδειο, στην Επίδαυρο – και πιο γενικά, σε χώρους που η κοινωνία μας ορίζει ως κατ' εξοχήν πολιτισμικούς, όχι με την ευρεία, ανθρωπολογική, αλλά με τη στενή, "κουλτουραλιστική" έννοια του όρου.
Αν τα παραπάνω είναι σωστά, τότε θα έπρεπε να πούμε όχι στην πρόταση Κλάιν, όπως και θα πρέπει να πούμε κατηγορηματικά όχι σε παρόμοιες προτάσεις – είτε προέρχονται από επιχειρήσεις κοσμημάτων είτε από επιχειρήσεις αυτοκινήτων ή ψυγείων. Αν οι τελευταίες θέλουν, ως εμπορικές εταιρείες, να προωθήσουν την τέχνη, μπορούν να το κάνουν μέσω του θεσμού της χορηγίας. Σε αυτή την περίπτωση, το "εμπορικό / οικονομικό" συναρθρώνεται με το "καλλιτεχνικό / πολιτισμικό" κατά τέτοιο τρόπο που η αυτονομία του πολιτισμικού χώρου γίνεται, εν μέρει τουλάχιστον, σεβαστή. Όταν όμως επιχειρήσεις, όπως αυτή του Κλάιν, του Cartier ή της Toyota πάνε πέρα από τη χορηγία, με σκοπό το μετασχηματισμό της έντεχνης διαφήμισης σε "υψηλή τέχνη", τότε η ήδη καχεκτική αυτονομία του πολιτισμικού χώρου καταστρέφεται παντελώς. Τότε, από τη διαφημιστική πορνογραφία (στην οποία, παρεμπιπτόντως, η εταιρεία Κλάιν έχει θεαματικές επιδόσεις) ως τη "στράτευση" καλλιτεχνικών διασημοτήτων, από τη χρήση του χώρου της τηλεόρασης και των ΜΜΕ ως αυτήν του Ηρωδείου, όλα τα μέσα τίθενται στην υπηρεσία της προαγωγής των πωλήσεων. Τότε, σε τελική ανάλυση ο κόσμος της τέχνης και του πολιτισμού γίνεται στην πράξη ένα απέραντο συγκριτικό μωσαϊκό, όπου όλα ισοπεδώνονται και όπου ο μόνος κοινός παρονομαστής, ο μόνος συνδετικός κρίκος, είναι ο μηχανισμός της αγοράς.












Να συνοψίσετε :
  • το πρόβλημα που θέτει ο αρθρογράφος
  • τη βασική του θέση / το πιστεύω του, σχετικά με το γενικότερο θέμα που ανακινείται με αφορμή την ενδεχόμενη παραχώρηση του Ηρωδείου στην εταιρεία Κλάιν,
  • τη στάση που παίρνει απέναντι στην πρόταση της εταιρείας Κλάιν.
Παρατηρήστε τη λογική οργάνωση του κειμένου, κυρίως τις παραγράφους (2) (3) (4) και (5) και προσέξτε τη συνοχή μεταξύ τους. Συζητήστε αν η οργάνωση εξυπηρετεί το σκοπό του συγγραφέα να παρουσιάσει πειστικά την άποψή του για την πρόταση της εταιρείας Κλάιν. Προσέξτε ότι:
  • ο αρθρογράφος, πριν προχωρήσει στην ανάπτυξη της δικής του θέσης, παραθέτει τα επιχειρήματα της αντίθετης πλευράς με τα οποία συμφωνεί.
  • ο αρθρογράφος εξετάζει την πρόταση της εταιρείας Κλάιν μέσα στο πλαίσιο του ευρύτερου προβλήματος που αφορά τη σχέση που πρέπει να έχει ο πολιτισμός με την οικονομία.
Στην παράγραφο (5) ο αρθρογράφος εκφράζει την άποψη ότι "η χρήση του Ηρωδείου από την εταιρεία Κλάιν είναι ένα κραυγαλέο παράδειγμα αποικιοποίησης του "πολιτισμικού" από το "εμπορικό" και χρησιμοποιεί ως μέσο πειθούς τη σύγκριση, για να υποστηρίξει την άποψή του. Να επισημάνετε τους πόλους της σύγκρισης και να διατύπωσε τε με δικό σας λόγο το συλλογισμό του συγγραφέα.
Να σχολιάσετε τον τίτλο του κειμένου. Πιστεύετε ότι είναι κατάλληλος; Να δικαιολογήσετε την απάντησή σας. Μπορείτε να προτείνετε έναν άλλο εναλλακτικό τίτλο;
Να γράψετε ένα δικό σας κείμενο (10-15 σειρές) στο οποίο να ανασκευάζετε τα παρακάτω επιχειρήματα υπέρ της παραχώρησης του Ηρωδείου στον Κ. Κλάιν. Μπορείτε να αντλήσετε υλικό από το κείμενο του Ν. Μουζέλη, αποφεύγοντας, βέβαια, την αντιγραφή. Τα επιχειρήματα υπέρ της παραχώρησης του Ηρώδειου:

  • Το Ηρώδειο πρέπει να παραχωρηθεί στον Κλάιν, γιατί δεν πρόκειται να παρουσιάσει μια απλή επίδειξη μόδας, αλλά μια σύνθετη μουσικοχορευτική εκδήλωση ποιότητας.
  • Άλλωστε στο Ηρώδειο έχουν φιλοξενηθεί κατά καιρούς διάφορες καλλιτεχνικές εκδηλώσεις αμφιβόλου ποιότητας.
  • Τέλος, είναι γνωστό ότι τα έσοδα από την παράσταση θα δοθούν για την ανέγερση του Μουσείου της Ακρόπολης.
  • Να αντικαταστήσετε τις παρακάτω λέξεις/φράσεις του κειμένου με άλλες συνώνυμες, λαμβάνοντας υπόψη το ύφος του συγγραφέα:
    προτίθεται, κινητοποιήσει, τάσσομαι με αυτούς, υποσκάπτονται, εφικτό, συσσώρευση, προώθηση, αλλόκοτο
  • Να σχηματίσετε φράσεις με τα παρακάτω ονοματικά σύνολα :
    καθοριστική σημασία, κραυγαλέο παράδειγμα, αισθητική ποιότητα, οικονομική διάσταση, πολιτισμικός χώρος, πολυδιάστατος τρόπος, ισοπεδωτικό συμπέρασμα
  • Να επισημάνετε τη σημασιολογική διαφορά ανάμεσα στις ομόηχες λέξεις: συγκρητικός - συγκριτικός
Ο αρθρογράφος χρησιμοποιεί συχνά δύο συνώνυμες λέξεις μαζί στην ίδια φράση και τις χωρίζει με κάθετη γραμμή , π.χ. αισθητική/ καλλιτεχνική. Επιλέξτε μέσα από το κείμενο δύο τέτοια ζεύγη και προσπαθήστε να εξηγήσετε γιατί ο αρθρογράφος χρησιμοποιεί τα συγκεκριμένα ζεύγη.
Πώς αντιλαμβάνεστε την άποψη του συγγραφέα ότι τα τρία θλιβερά χαρακτηριστικά του νεοελληνικού συντηρισμού είναι η ξενοφοβία, η αρχαιολατρία και ο επαρχιωτισμός;
Τι προτείνει ο συγγραφέας στην περίπτωση που κάποιες εμπορικές επιχειρήσεις θέλουν να προωθήσουν την τέχνη και σε ποιο σκεπτικό βασίζεται η πρότασή του; Συμφωνείτε με την πρόταση αυτή;
Σε έναν παραδοσιακό ή ιστορικό χώρο της περιοχής σας με καλλιτεχνική αξία (θέατρο, παλιό αρχοντικό, ανοικτό αρχαιολογικό χώρο) προγραμματίζεται μια καλλιτεχνική εκδήλωση από μια εμπορική εταιρεία. Υποθέστε ότι συμμετέχετε στο Δημοτικό Συμβούλιο· ετοιμάστε την πρότασή σας, η οποία μπορεί να είναι θετική ή αρνητική για την παραχώρηση του χώρου στην εταιρεία, αρκεί να είναι τεκμηριωμένη με τα κατάλληλα επιχειρήματα. Στην επιχειρηματολογία σας μπορείτε να λάβετε υπόψη την ιστορία του τόπου, τα οικονομικά οφέλη, την προβολή της περιοχής κτλ.
Σκεφτείτε ένα γεγονός που δίχασε την κοινή γνώμη, π.χ. τις καταλήψεις των σχολείων, την επιβολή της ευθανασίας από έναν Αμερικανό γιατρό, και γράψτε ένα άρθρο για το μαθητικό περιοδικό. Στο άρθρο σας να παρουσιάσετε όχι μόνο τα επιχειρήματα, με τα οποία υποστηρίζετε τη δική σας θέση, αλλά και τα επιχειρήματα της αντίθετης πλευράς, προσπαθώντας να τα ανασκευάσετε.


Δευτέρα 16 Μαρτίου 2015

Διάλογοι,παντού...Αποτέλεσμα;

Image result for eurogroupImage result for eurogroup

Ευρωπαϊκή Ένωση


[...] Όλοι σήμερα μιλάνε για διάλογο, στην κυριολεξία του και μεταφορικά· στο ιδιωτικό και στο δημόσιο επίπεδο κανένας δεν βρίσκεται που να μην τον διεκδικεί και να μην εξαίρει τις αρετές του. Φτάνει έτσι ν' αναρωτιέται ο γεμάτος καλή θέληση αφελής, πώς διάβολο γίνεται σε μιαν εποχήν τόσο παθιασμένη για διάλογο, να συνεννοούνται τόσο λίγο οι άνθρωποι μεταξύ τους. Είναι σα να ξεχνάμε την πασίδηλη1 ανθρώπινη διπροσωπία: Όποιος διατυμπανίζει την επιθυμία του για διάλογο, δεν θα πει και πως τον επιθυμεί· μεταμφιέζει έτσι την εγωλατρική του προσήλωση στον μονόλογο. Προτείνω τον διάλογο μπορεί να σημαίνει: γυρεύω, με πρόσχημα την συνδιάλεξη, ακροατές· έχω πεποίθηση στην ρητορική μου δεινότητα ή στην δικολαβική2 μου ευελιξία και δεν μου κακοφαίνεται να εξασφαλίσω μιαν εύκολη νίκη· σ' αποκαλώ συνομιλητή μου αλλά σε κρατάω κάτω από την απειλή της εξουσίας μου: αν σου βαστάει, πες ό,τι πιστεύεις! Η τελευταία τούτη ποικιλία είναι η πασίγνωστη στο διεθνές επίπεδο «συνεννόηση» όπου ο ένας από του δύο συνομιλητές εκφράζεται από «θέσεως ισχύος», όπως λένε. Ισάριθμες εκδοχές του φαινομένου κακή πίστη. Ο σύγχρονος κόσμος δεν κατορθώνει να συνεννοηθεί γιατί κάνει κατάχρηση αυτής της τακτικής. Είναι ένας κακόπιστος κόσμος. [...]


Διάλογος δεν υπάρχει (για να πούμε τ' αυτονόητα) παρά μόνον ανάμεσα σε ίσων δικαιωμάτων συνομιλητές. Όταν ο ένας κρατάει στο χέρι του τον κεραυνό κι ο άλλος βρίσκεται όρθιος, ελάχιστος σαν υπόδικος μπροστά στο βάθρο της εξουσίας, ο διάλογος, κι αν προτείνεται, είναι φενάκη.3 Ο εξουσιαστής, στην χειρότερη περίπτωση, ξεγελάει τον εαυτό του αν νομίζει πως θ' ακούσει την αλήθεια. Η θέση του άλλωστε είναι διπλά ψεύτικη: αν τύχει να βρει αντίκρυ του έναν παλαβό, έναν άνθρωπο παράτολμο, που θα του την πει, θα είναι υποχρεωμένος, για λόγους κύρους, να τον κατακεραυνώσει. Στην περίπτωση τούτη, ο ειλικρινής καταδικάζεται ως αυθάδης. Αν πάλι ο σε μειονεκτική θέση συνομιλητής το γυρίσει, για λόγους άμυνάς του, στην πονηρή κολακεία, ο σε πλεονεκτική θέση δεν θα μάθει ποτέ την αλήθεια. Δέσμιος της εξουσίας του, θα χρειαστεί τότε, για να ξέρει πού βρίσκεται –πράγμα αναγκαίο για την ασφάλειά του– να χρησιμοποιεί επαγγελματίες πληροφοριοδότες, ν' ακούει καταδότες, διαβολείς, συκοφάντες, ή, αντίθετα, κόλακες που τον ξεγελάνε, για να του φαίνονται αρεστοί. Όπου δεν υπάρχει φυσικός διάλογος, υπάρχει όργιο κατασκοπίας. [...] Ακόμα και σε καθεστώτα φιλελεύθερα, όταν ιδίως είναι «ισχυρά», ο κυβερνήτης δύσκολα μαθαίνει την αλήθεια για το λαϊκό φρόνημα. Ο Ελευθέριος Βενιζέλος έχασε τις εκλογές του 1920, ενώ το κομματικό περιβάλλον τον διαβεβαίωνε πως θα τις κερδίσει με τρόπο θριαμβευτικό ύστερα από τόσες εθνικές νίκες.


Αυτά στο επίπεδο της εξουσίας. Έχουμε, όμως, και το ανεπίσημο επίπεδο, όχι το ιδιωτικό, αλλά το δημόσιο! Διάλογος ιδεολογικός, διάλογος διαπραγματευτικός, διάλογος πνευματικός, άλλα ακόμα τέτοια. Καμία εποχή δεν έχει οργανώσει τόσους διάλογους όσους η δική μας. Είναι μια έμμεση ομολογία πόσο δύσκολο το βρίσκει να συνεννοηθεί. Αν εξαιρέσουμε τους ανεγνωρισμένα περιττούς διάλογους, που γίνονται για λόγους διακοσμητικούς, ελαφρούς, αργόσχολους (εννιά στα δέκα συνέδρια, «σεμινάρια» κτλ.), οι άλλοι έχουν σκοπό να προβάλουν πανηγυρικά οι ομιλητές τις ιδεολογικές τους θέσεις, χωρίς καμιά διάθεση να διαφωτιστούν ή να τις ελέγξουν. Διάλογοι διαφημιστικοί δογμάτων, προορισμένοι να πείσουν εκείνους που δεν χρειάζεται να πειστούν, τους οπαδούς τους, σκληραίνουν παρά που απαλύνουν το διάχυτο κλίμα της διαφωνίας. Ο κόσμος μας εμφανίζεται γεμάτος καλή θέληση κι αδυναμία να ομονοήσει. Φτάνει κανένας ν' αναρωτιέται αν πρόκειται για ζήτημα χρόνου, αν δηλαδή βρισκόμαστε ακόμα σ' ανωριμότητα, ή αν αντιμετωπίζουμε έτσι κάποιαν οργανική αδυναμία κι ατέλεια του ανθρώπινου γένους.


Η ζωή εμφανίζεται ως πεδίο διαμάχης. Χωρίς αυτόν της τον αντιθετικό χαρακτήρα, που ορίζει τον συστατικό δυναμισμό της, θα έφτανε στη αυτοαναίρεση. Ο διάλογος είναι μια ειρηνική προστριβή, συμφωνημένα πλαισιωμένη, περιορισμένη από μερικούς θετούς κανόνες, καθώς μια αθλοπαιδιά. Αν παραβώ τους κανόνες του ποδοσφαίρου, αυτό που θα διεξαχθεί στο γήπεδο δεν θα είναι πια ποδοσφαιρική συνάντηση, θα είναι συμφυρμός και συμπλοκή άμορφη, πρωτόγονη, χωρίς το παρα-αισθητικό ενδιαφέρον της αθλοπαιδιάς. Αλλά η αθλοπαιδιά δεν αποβλέπει σε τίποτα πέρα από τον εαυτό της, δεν είναι μέσο, είναι σκοπός. Ο διάλογος εμφανίζεται ως μέσο: Θέλω, με μέσο τον διάλογο, να φτάσω κάπου, σε κάτι που τον υπερβαίνει: σε μια συνεννόηση των ανθρώπων μεταξύ τους, ή, πολύ περισσότερο, στην από κοινού αποκάλυψη κάποιας αλήθειας. Εδώ είναι που ορθώνεται το αντικειμενικό ερώτημα για την ορθότητα του διαλόγου. Κι εδώ είναι που διαγράφεται η διαφορά του από την διαλεκτική. Η διαλεκτική είναι πρόβαση,4 αλλιώς δεν είναι τίποτα. Ο διάλογος, πρώτο στοιχείο της διαλεκτικής στην αρχαία της σημασία, αλλά και μέσο ενανθρωπισμού της στην νεώτερη, ξεχωρίζει την περιοχή της φυσικής διαλεκτικής από της ανθρώπινης. Αν είμαστε μόνον όργανα μιας διαλεκτικής κι όχι φορείς της, τότε το οντολογικό πρόβλημα τίθεται διαφορετικά: Πλαστήκαμε για να συνεννοούμαστε μόνο στο βασικό, στο χαμηλότατο επίπεδο, εκεί όπου η λαλιά είναι κενολογία: Το θέατρο του παραλόγου επιβραβεύεται, γιατί το πρόσεξε αυτό και το υπογράμμισε.

Σε κάπως υψηλότερο επίπεδο, ο διάλογος αρχίζει να γίνεται «διάλογος κουφών». Άρα κλήρος μας η μοναξιά. Στο κάπως προηγμένο στάδιο όπου έχουμε φτάσει, ή στο κάπως διδαγμένο από μακριά πείρα, ανακαλύπτουμε, ξαφνικά, αυτή την συγκλονιστική πραγματικότητα. Ως τώρα νομίζαμε πως γεννιόμαστε μόνοι και πεθαίνουμε μόνοι. Όταν λέμε πως συνεννοούμαστε, εννοούμε πως συμπλέουμε πάνω σε χωριστά μονόξυλα, μέσα σ' έναν ωκεανό δίχως όρια. Συνεννοούμαστε αλληλοπαρεξηγούμενοι –αυτός είναι ο καλοπροαίρετος διάλογός μας.


Δεν επιτρέπεται να θεωρήσουμε το αίσθημα τούτο απόληξη. Κανένας μας δεν έχει το δικαίωμα να προεξοφλήσει το μέλλον. Διαλεγόμαστε και θα διαλεγόμαστε επίμονα, ασταμάτητα, γιατί αυτό μας είναι ανάγκη ζωτική, συστατικό μας πάθος. Ο πλησίον δεν είναι μόνο Κόλαση, όπως το έχει πει ο Σάρτρ, είναι και Παράδεισος: ο μόνος μας απτός Παράδεισος. Ποιος ποτέ φαντάστηκε τον Παράδεισο σαν ερημιά, δίχως συγκατοίκους; Αρμονική κατανομή φυσικού κι ανθρώπινου στοιχείου ορίζει το παραδεισιακό μας όραμα, κι αυτό δεν είναι τυχαίο: Ξεκινάει από τα βάθη της συλλογικής μνήμης, τότε που η Φύση δεν ήταν καταργημένη από τον άνθρωπο, αλλά εμψυχωμένη από την διακριτική του παρουσία.


Άθλημα που μας έχει προταθεί ο διάλογος, θα εμπνέει πάντοτε κάθε ευγενική προσπάθεια να ξεπεραστεί η φυλάκιση μέσα στον εαυτό μας.

Άγγελος Τερζάκης
«Κρίση και έλεγχος της εποχής μας»


  1. Πώς εξηγεί ο συγγραφέας την αντίφαση ανάμεσα στη διακηρυγμένη θέληση για διάλογο και στην πρακτική αναίρεσή του στις μέρες μας;
  2. Ποια είναι η κατευθυντήρια ιδέα της β΄ παραγράφου του κειμένου, ποια η μέθοδος ανάπτυξής της και με ποιο τρόπο κλείνει ο συγγραφέας την παράγραφο;
  3. Γιατί οι φορείς της εξουσίας, και μάλιστα της αυταρχικής, αποκόπτονται εύκολα από την αλήθεια;
  4. Ποια θέληση δείχνει αλλά και ποια αδυναμία φανερώνει –και γιατί– ο ζήλος της εποχής μας για την οργάνωση δημόσιων διαλόγων, σύμφωνα με την άποψη του συγγραφέα;
  5. Ποιο βασικό χαρακτηριστικό της ζωής, σύμφωνα με το συγγραφέα, θεσμοποιεί ο διάλογος στα πλαίσια της ανθρώπινης κοινωνίας; Από την άποψη αυτή, σε τι διαφέρει από τη διαλεκτική; Γιατί, αν παραμείνει στο επίπεδο της φυσικής διαλεκτικής, πρέπει να παραδεχτούμε πως μοίρα μας είναι η μοναξιά;
  6. Πώς βλέπει το μέλλον του διαλόγου ο συγγραφέας κλείνοντας το δοκίμιο του; Αισιόδοξα ή απαισιόδοξα; Συμφωνείτε μαζί του; Αιτιολογήστε την άποψή σας.


1 πασίδηλος: ο φανερός σε όλους, ο πολύ γνωστός
2 δικολαβικός: που χρησιμοποιεί σοφιστικά επιχειρήματα, χωρίς επιστημονική βάση
3 φενάκη: περούκα, μεταφορικά: απάτη, ψευδαίσθηση
4 πρόβαση: τρόπος για να προχωρούν τα πράγματα, μέσα από τη σύγκρουση, και την επικράτηση του κάθε φορά ισχυρότερου