Τετάρτη 16 Μαΐου 2012



Μονόλογος περί διαλόγου

Όλοι σήμερα μιλάνε για διάλογο, στην κυριολεξία του και μεταφορικά στο ιδιωτικό και στο δημόσιο επίπεδο κανένας δεν βρίσκεται που να μην τον διεκδικεί και να μην εξαίρει τις αρετές του. Φτάνει έτσι ν’ αναρωτιέται ο γεμάτος καλή θέληση αφελής, πώς διάβολο γίνεται σε μιαν εποχή τόσο παθιασμένη για διάλογο, να συνεννοούνται τόσο λίγο οι άνθρωποι μεταξύ τους. Είναι σα να ξεχνάμε την πασίδηλη[1] ανθρώπινη διπροσωπία : Όποιος διατυμπανίζει την επιθυμία του για διάλογο, δεν θα πει και  πως τον επιθυμεί  μεταμφιέζει έτσι την εγωλατρική του προσήλωση στο μονόλογο. Προτείνω το διάλογο μπορεί να σημαίνει: γυρεύω με πρόσχημα τη συνδιάλεξη, ακροατές  έχω πεποίθηση στη ρητορική μου δεινότητα ή στη δικολαβική[2] μου ευελιξία και δεν μου κακοφαίνεται να εξασφαλίσω μιαν εύκολη νίκη  σ’αποκαλώ συνομιλητή μου αλλά σε κρατάω κάτω από την απειλή της εξουσίας μου: αν σου βαστάει, πες ό,τι πιστεύεις! Η τελευταία τούτη ποικιλία είναι η πασίγνωστη στο διεθνές επίπεδο «συνεννόηση» όπου ο ένας από τους δύο συνομιλητές εκφράζεται από «θέσεως ισχύος», όπως λένε. Ισάριθμες εκδοχές του φαινομένου κακή πίστη. Ο σύγχρονος κόσμος δεν κατορθώνει να συνεννοηθεί γιατί κάνει κατάχρηση αυτής της τακτικής. Είναι ένας κακόπιστος κόσμος. […]
Διάλογος δεν υπάρχει (για να πούμε τ’ αυτονόητα) παρά μόνον ανάμεσα σε ίσων δικαιωμάτων συνομιλητές. Όταν ο ένας κρατάει στο χέρι του τον κεραυνό κι ο άλλος βρίσκεται όρθιος, ελάχιστος σαν υπόδικος μπροστά στο βάθρο της εξουσίας, ο διάλογος, κι αν προτείνεται, είναι φενάκη[3]. Ο εξουσιαστής, στη χειρότερη περίπτωση, ξεγελάει τον εαυτό του αν νομίζει πως θ’ακούσει την αλήθεια. Η θέση του άλλωστε είναι διπλά ψεύτικη: αν τύχει να βρει αντίκρυ του έναν παλαβό, έναν άνθρωπο παράτολμο, που θα του την πει, θα είναι υποχρεωμένος, για λόγους κύρους, να τον κατακεραυνώσει. Στην περίπτωση τούτη, ο ειλικρινής καταδικάζεται ως αυθάδης. Αν πάλι ο σε μειονεκτική θέση συνομιλητής το γυρίσει, για λόγους άμυνάς του στην πονηρή κολακεία, ο σε πλεονεκτική θέση δεν θα μάθει ποτέ την αλήθεια. Δέσμιος της εξουσίας του, θα χρειαστεί τότε, για να ξέρει πού βρίσκεται – πράγμα αναγκαίο για την ασφάλειά του- να χρησιμοποιεί επαγγελματίες πληροφοριοδότες, ν’ακούει καταδότες, συκοφάντες, ή, αντίθετα, κόλακες που τον ξεγελάνε, για να του φαίνονται αρεστοί. Όπου δεν υπάρχει φυσικός διάλογος, υπάρχει όργιο κατασκοπίας.[…] Ακόμα και σε καθεστώτα φιλελεύθερα, όταν ιδίως είναι «ισχυρά», ο κυβερνήτης δύσκολα μαθαίνει την αλήθεια για το λαϊκό φρόνημα. Ο Ελευθέριος Βενιζέλος έχασε τις εκλογές του 1920, ενώ το κομματικό περιβάλλον τον διαβεβαίωνε πως θα τις κερδίσει με τρόπο θριαμβευτικό ύστερα από τόσες εθνικές νίκες.[…]
Η ζωή εμφανίζεται ως πεδίο διαμάχης. Χωρίς αυτόν τον αντιθετικό χαρακτήρα, που ορίζει το συστατικό δυναμισμό της, θα έφτανε στην αυτοαναίρεση. Ο διάλογος είναι μια ειρηνική προστριβή, συμφωνημένα πλαισιωμένη, περιορισμένη από μερικούς θετούς κανόνες, καθώς μια αθλοπαιδιά. Αν παραβώ τους κανόνες του ποδοσφαίρου, αυτό που θα διεξαχθεί στο γήπεδο δεν θα είναι πια ποδοσφαιρική συνάντηση, θα είναι συμφυρμός και συμπλοκή άμορφη, πρωτόγονη, χωρίς το παρα-αισθητικό ενδιαφέρον της αθλοπαιδιάς. Αλλά η αθλοπαιδιά δεν αποβλέπει σε τίποτα πέρα από τον εαυτό της, δεν είναι μέσο, είναι σκοπός. Ο διάλογος εμφανίζεται ως μέσο: Θέλω με μέσο το διάλογο, να φτάσω κάπου, σε κάτι που τον υπερβαίνει: σε μια συνεννόηση των ανθρώπων μεταξύ τους, ή, πολύ περισσότερο, στην από κοινού αποκάλυψη κάποιας αλήθειας. Εδώ είναι που ορθώνεται το αντικειμενικό ερώτημα για την ορθότητα του διαλόγου. Κι εδώ είναι που διαγράφεται η διαφορά του από τη διαλεκτική. Η διαλεκτική είναι πρόβαση[4], αλλιώς δεν είναι τίποτα. Ο διάλογος, πρώτο στοιχείο της διαλεκτικής στην αρχαία της σημασία, αλλά και μέσο ενανθρωπισμού της στη νεώτερη, ξεχωρίζει την περιοχή της φυσικής διαλεκτικής από της ανθρώπινης. Αν είμαστε μόνον όργανα μιας διαλεκτικής κι όχι φορείς της, τότε το οντολογικό πρόβλημα τίθεται διαφορετικά: Πλαστήκαμε για να συνεννοούμαστε μόνο στο βασικό, στο χαμηλότατο επίπεδο, εκεί όπου η λαλιά είναι κενολογία: Το θέατρο του παραλόγου επιβραβεύεται, γιατί το πρόσεξε αυτό και το υπογράμμισε.[…]
Δεν επιτρέπεται να θεωρήσουμε το αίσθημα τούτο  απόληξη. Κανένας μας δεν έχει το δικαίωμα να προεξοφλήσει το μέλλον. Διαλεγόμαστε και θα διαλεγόμαστε επίμονα, ασταμάτητα, γιατί αυτό μας είναι ανάγκη ζωτική, συστατικό μας πάθος. Ο πλησίον δεν είναι μόνο Κόλαση, όπως το έχει πει και ο Σάρτρ, είναι και Παράδεισος: ο μόνος απτός μας Παράδεισος. Ποιος ποτέ φαντάστηκε τον Παράδεισο σαν ερημιά, δίχως συγκατοίκους; Αρμονική κατανομή φυσικού κι ανθρώπινου στοιχείου ορίζει το παραδεισιακό μας όραμα, κι αυτό δεν είναι τυχαίο: Ξεκινάει από τα βάθη της συλλογικής μας μνήμης, τότε που η Φύση δεν ήταν καταργημένη από τον άνθρωπο, αλλά εμψυχωμένη από τη διακριτική του παρουσία.
Άθλημα που μας έχει προταθεί ο διάλογος, θα εμπνέει πάντοτε κάθε ευγενική προσπάθεια να ξεπεραστεί η φυλάκιση μέσα στον εαυτό μας.
Άγγελος Τερζάκης
«Κρίση και έλεγχος της εποχής μας»









[1] Πασίδηλος: ο φανερός σε όλους
[2] Δικολαβικός: που χρησιμοποιεί σοφιστικά επιχειρήματα, χωρίς επιστημονική βάση
[3] Φενάκη: περούκα, μεταφορικά: απάτη, ψευδαίσθηση
[4] Πρόβαση: τρόπος για να προχωρούν τα πράγματα, μέσα από τη σύγκρουση, και από την επικράτηση του κάθε φορά ισχυρότερου

Η ατιμωρησία στα ΑΕΙ

Ο ανεφάρμοστος νόμος και οι φόβοι της πλήρους χρεοκοπίας

Η ατιμωρησία στα ΑΕΙ

Του Αχιλλέα Γραβάνη

ΔΗΜΟΣΙΕΥΘΗΚΕ: Τετάρτη 18 Απριλίου 2012
Προκαλούν βαθιά ανησυχία στους εχέφρονες πολίτες τα ανεξέλεγκτα φαινόμενα βίας και ανομίας που βιώνουμε καθημερινά. Δυστυχώς τα πανεπιστήμιά μας λειτούργησαν για δεκαετίες ως επωαστήρες της κοινωνικής και πολιτικής ανοχής των φαινομένων αυτών! Οι παθογένειες της ελληνικής κοινωνίας ζώσες και στο πανεπιστήμιο: δημόσιοι λειτουργοί καθηγητές να απουσιάζουν για μεγάλα χρονικά διαστήματα από τα καθήκοντά τους, δίχως να δίνουν λόγο σε κανέναν. Με την επίκληση της «δημοκρατικής και αυτόνομης λειτουργίας» των ΑΕΙ, κανένας δεν τολμά να τους ζητήσει τον λόγο. Μέλη της ακαδημαϊκής κοινότητας να συκοφαντούν συναδέλφους τους δημόσια και ανυπόστατα, επικαλούμενοι φήμες ή κουτσομπολιά: ο φθόνος και η μικροψυχία των μετρίων να εκφράζεται ελεύθερα και δημοκρατικά, δίχως συνέπειες. Βιαιοπραγίες, καταστροφές ή «κοινωνικοποίηση» (βλέπε κλοπή) δημόσιας περιούσιας, να συμβαίνουν ανώδυνα, ανερυθρίαστα. Καθηγητές που ασκούν ιδιωτικό επάγγελμα κατά παράβαση του νόμου, εν γνώσει της ακαδημαϊκής κοινότητας και των Αρχών του πανεπιστημίου: ανοίγουν τραπεζικοί λογαριασμοί και αποκαλύπτονται εκατομμύρια ευρώ από παράνομη άσκηση ιδιωτικού επαγγέλματος ή παράνομο χρηματισμό. Και λοιπόν; Οι διοικήσεις των ΑΕΙ συνήθως σφυρίζουν αδιάφορα. Ακρα του τάφου σιγή από τους «προοδευτικούς» κύκλους, μη και ταράξουν τις ισορροπίες.
Σε αντίθεση με τα πανεπιστήμια διεθνώς, στο ελληνικό πανεπιστήμιο απουσιάζουν οι ακαδημαϊκοί θεσμοί αυτοκάθαρσης: οι διοικήσεις αποφεύγουν να ασχοληθούν με τα φαινόμενα παραβίασης του νόμου ή της ακαδημαϊκής ηθικής, οι δε επιτροπές δεοντολογίας και ηθικής, όπου υπάρχουν, συνήθως υπολειτουργούν. Από την άλλη πλευρά, η αναζήτηση του δικαίου, η επίκληση του νόμου με προσφυγή στη Δικαιοσύνη είναι τόσο χρονοβόρα που στο τέλος ο παραβάτης ή ο συκοφάντης απαλλάσσεται. Οι «εραστές» αυτών των σπορ το γνωρίζουν και αποθρασύνονται. Ο νέος νόμος για τα ΑΕΙ επιχειρεί να απαντήσει σε πολλές από αυτές τις παθογένειες, μεταφέροντας σε μεγάλο βαθμό διεθνείς εμπειρίες και ακαδημαϊκές πρακτικές στο ελληνικό πανεπιστήμιο. Οπως η κοινωνία, έτσι και το πανεπιστήμιο χρειάζεται πλέον κοσμογονικές μεταρρυθμίσεις. Μικροδιαχειριστικές αλλαγές δεν αρκούν: απαιτούνται θαρραλέες ρήξεις με κατεστημένα, αλλαγή στις νοοτροπίες δεκαετιών, η ανάδειξη της ατομικής ευθύνης, η απόρριψη της συγκάλυψης πίσω από απρόσωπες αποφάσεις συλλογικών οργάνων.

Εχουν υποχρέωση τα κόμματα που ψήφισαν τον νέο νόμο για τα ΑΕΙ, να υποστηρίξουν έμπρακτα και την εφαρμογή του. Δεν έχω ακούσει τον συνάδελφο πανεπιστημιακό, νέο αρχηγό του ΠΑΣΟΚ να δεσμεύεται δημόσια και με κατηγορηματικό τρόπο για την εφαρμογή της μεταρρύθμισης στα ΑΕΙ. Ούτε άκουσα την άποψή του για τη μεταρρύθμιση των ΑΕΙ, στον διάλογο που προηγήθηκε της ψήφισης του νέου νόμου. Περιμένω να ακούσω τη θέση του υπέρ της μεταρρύθμισης στα πανεπιστήμια. Οφείλει αυτήν την υπηρεσία στους πανεπιστημιακούς συναδέλφους του και στους φοιτητές του. Αλλά και ο πρόεδρος της ΝΔ παραμένει σιωπηλός και αποστασιοποιημένος. Ετσι θα «αλλάξει την Ελλάδα» ζητώντας μας την ψήφο για να δώσει - αυτοδύναμος και χωρίς εμπόδια - προτεραιότητα στην ανάπτυξη, όπως υπόσχεται; Εγκαταλείποντας το πανεπιστήμιο σε αντιμεταρρυθμιστικό λήθαργο; Η επόμενη ηγεσία του υπουργείου Παιδείας πρέπει να είναι μια θαρραλέα και υπεύθυνη πολιτική προσωπικότητα και όχι μικροδιαχειριστής των ισορροπιών του συστήματος. Οι προηγούμενες υπουργοί Παιδείας κ.κ. Γιαννάκου και Διαμαντοπούλου άφησαν παρακαταθήκη πολιτικού θάρρους και ουσιαστικής μεταρρυθμιστικής παρέμβασης. Το πανεπιστήμιο χρειάζεται έναν δημιουργικό, αναζωογονητικό σεισμό, και τα ποιοτικά και άριστα μέλη της ακαδημαϊκής κοινότητας στα πράγματα. Η λύση στα προβλήματα που δημιουργούν οι «δυνάμεις κατοχής» των ΑΕΙ στην ελεύθερη διεξαγωγή της εκλογής των Συμβουλίων μπορεί να είναι μία από τις παρακάτω: 1) η επιστολική ψηφοφορία (ή ψήφος διά αλληλογραφίας), η οποία εφαρμόζεται σε πάμπολλες επιστημονικές εταιρείες και συλλόγους σε όλον τον κόσμο και στη χώρα μας, 2) η διεξαγωγή της εκλογικής διαδικασίας εκτός πανεπιστημίου (π.χ. σε ξενοδοχείο, όπως συμβαίνει σε σχεδόν όλες τις συνόδους των πρυτάνεων των πανεπιστημίων ή των προέδρων των ΤΕΙ), 3) η διεξαγωγή της διαδικασίας εκλογής στο κατά τόπους Πρωτοδικείο. Δυστυχώς, φαίνεται ότι η πλειονότητα των πρυτανικών αρχών δεν σκοπεύει να εφαρμόσει τον νόμο, συμβάλλοντας καθοριστικά στην κρίση που ταλανίζει τα πανεπιστήμια. Η Πολιτεία οφείλει να επιβάλει τον νόμο στα ΑΕΙ και να επιτηρήσει την πλήρη και αξιόπιστη εφαρμογή του. Η ανοχή της ανομίας και της κατάλυσης του κράτους δικαίου στα πανεπιστήμια μας οδηγεί σε επικίνδυνες ατραπούς: το αυγό του φιδιού επωάζεται μέσα στον κατ' εξοχήν χώρο πνευματικής και πολιτικής αμφισβήτησής του! Η μεταρρύθμιση στα πανεπιστήμια θα καθορίσει εν πολλοίς και την αλλαγή στην κοινωνία και στην οικονομία. Εάν επικρατήσει η αντιμεταρρύθμιση η χώρα είναι χαμένη για δεκαετίες, η χρεοκοπία θα είναι πλήρης και διαρκής.
Ο Αχιλλέας Γραβάνης είναι καθηγητής Ιατρικής του Πανεπιστημίου Κρήτης
ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ
1. Ποια είναι τα νοσηρά φαινόμενα που στηλιτεύει στο άρθρο του ο Πανεπιστημιακός δάσκαλος; Ποιες είναι οι προτάσεις του αρθρογράφου; Να συντάξετε την περίληψή του σε 80-100 λέξεις σε μορφή ενημέρωσης των συμμαθητών σας για θέματα Δημοκρατίας στην εκπαιδευτική κοινότητα..
2.Χρησιμοποεί τεκμήρια , επιχειρήματα  Με ποιο σκοπό; .Να εντοπίσετε ένα παράδειγμα για κάθε μέσο της λογικής, ως τρόπου πειθούς..
3. Να γράψετε από μία συνώνυμη για καθεμιά από τις υπογραμμισμένες λέξεις.
4. Τί είδους συναισθηματικό μέσο αποτελεί η χρήση των φράσεων αυγό του φιδιού,«κοινωνικοποίηση» (βλέπε κλοπή),Ακρα του τάφου σιγή, «εραστές».