Δευτέρα 31 Αυγούστου 2015

Ανθρώπινα Δικαιώματα: Ένα ακόμη κείμενο. Διαχρονικό ή Παρωχημένο;

Παρά την αναντίρρητη πρόοδο που συντελέστηκε τα τελευταία 150 χρόνια, ένα παράδοξο ερώτημα παραμένει και μας βασανίζει: βελτιωνόμαστε ή χειροτερεύουμε ως σύνολο, ως ανθρωπότητα, στον τομέα της προστασίας των δικαιωμάτων του ανθρώπου, των πολιτικών δικαιωμάτων, των οικονομικών δικαιωμάτων, των κοινωνικών δικαιωμάτων;
Ένας άνθρωπος με αισιόδοξη προδιάθεση, όπως ο σημερινός ομιλητής σας, θα απαντήσει οπωσδήποτε καταφατικά στο ερώτημα. Σαφώς βελτιώθηκε στο σύνολο του τελευταίου αιώνα. Σκεφθείτε τα τεράστια άλματα της ανθρωπότητας στην εξασφάλιση των πολιτικών δικαιωμάτων: Η οριστική κατάργηση του θεσμού της δουλείας στο τελευταίο τρίτο του 19ου αιώνα, η αποσύνθεση πολυεθνικών αυτοκρατοριών, όπως η Οθωμανική, η Αυστρο-ουγγρική και η Βρετανική. Ύστερα από τον Β΄Παγκόσμιο Πόλεμο, η ραγδαία αποαποικιοποίηση που χάρισε το δικαίωμα της εθνικής και  πολιτικής αυτοδιάθεσης σε πάνω από ένα δισεκατομμύριο ψυχές που κατοικούν κυρίως στον λεγόμενο Τρίτο κόσμο.
Και φυσικά, ο αγώνας για την εξασφάλιση ανθρώπινων δικαιωμάτων και ευκαιριών συνεχίσθηκε και εξακολουθεί ως τις μέρες μας. Στις ΗΠΑ, στη δεκαετία του '60, κάτω από τη φωτισμένη ηγεσία του Μάρτιν Λούθερ Κίνγκ, συντελείται μια κυριολεκτικά ειρηνική επανάσταση στο όνομα της εξασφάλισης ίσων δικαιωμάτων και ευκαιριών για τον μαύρο πληθυσμό.
Ο αγώνας διευρύνεται παράλληλα και αποτελεσματικά  - ιδίως στο βόρειο τμήμα του πλανήτη μας - στους τομείς της προστασίας των δικαιωμάτων της γυναίκας και της προστασίας του περιβάλλοντος. Τα αιτήματά τους προβάλλονται από εύρωστες και μαζικά κινητοποιημένες φεμινιστικές και οικολογικές οργανώσεις αντίστοιχα. 
Χωρίς δουλεία, χωρίς αποικιοκρατία, με σταδιακά μειωμένες προκαταλήψεις έναντι των γυναικών, των ανηλίκων και υπερηλίκων, με μια εμφανιζόμενη υποχώρηση του αυταρχισμού  (των πραιτωριανών καθεστώτων) στη Νότια Ευρώπη, στη Νότια Αμερική και στην Ανατολική Ασία, μπορούμε  με συγκρατημένη αισιοδοξία να ισχυριστούμε ότι έχει ανοίξει οριστικά ο δρόμος για καλύτερες μέρες για τη μεγάλη πλειοψηφία των κατοίκων της γης μας.
Δυστυχώς όμως υπάρχει και η δυνατότητα ενός απαισιόδοξου απολογισμού, μιας απαισιόδοξης απάντησης στο ερώτημα αν βελτιωνόμαστε ή χειροτερεύουμε στο θέμα της Προστασίας των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων. Γιατί δίπλα στα άλματα  προόδου που απαριθμήσαμε, μπορούμε να επισημάνουμε και σοβαρά δείγματα παρακμής που συσσωρεύουν τεράστιους κινδύνους για την επιβίωση του ανθρώπινου γένους στον πλανήτη μας.
Ο πόλεμος, εμφύλιος και διακρατικός, υπήρξε ένας μόνιμος σύντροφος της ανθρωπότητας από την αρχή της καταγεγραμμένης μας ιστορίας. Την 6η Αυγούστου 1945, όμως, τη μέρα της τρομοκρατικής πυρηνικής έκρηξης στη Χιροσίμα, ο πόλεμος πήρε μια καινούργια και ολότελα εφιαλτική διάσταση. Η επιστημονική διάνοια του ανθρώπου κατόρθωσε να αυξήσει την καταστροφικότητα των πυρηνικών όπλων σε καταλυτικά επίπεδα. Όταν η καταστροφική ικανότητα των όπλων γίνεται τόσο γιγαντιαία, ώστε ο πόλεμος να οδηγεί στην αμοιβαία και ολοκληρωτική εξολόθρευση των εμπόλεμων πληθυσμών, τότε παύει ο πόλεμος να διατηρεί ακόμη τα ίχνη της λογικής του ως "προέκταση της πολιτικής" με την έννοια που δίνει ο Κλαούζεβιτς.
Έτσι φθάσαμε σε μια επικίνδυνη καμπή, όπου διαβάζουμε σοβαρές και καλά τεκμηριωμένες επιστημονικές μελέτες να προβλέπουν την έκρηξη ενός πυρηνικού πολέμου από λάθος ή από ατύχημα ή από υπολογισμό κάποιου παρανοϊκού και φανατικού ηγέτη. Εκτός αν, στο μεταξύ, δημιουργηθούν κατάλληλοι και αποτελεσματικοί διεθνείς θεσμοί για τον έλεγχο των πυρηνικών εξοπλισμών και τη σταδιακή μείωσή τους. Πραγματικά έχουμε φθάσει στην ώρα μηδέν και διαθέτουμε ελάχιστα περιθώρια χρόνου.
Είναι φανερό πως ήλθε ο καιρός να παύσουμε να στηρίζουμε την ασφάλεια της ανθρωπότητας σε ατελείς "θεσμούς", όπως η "ισορροπία ισχύος", η "αμοιβαία αποτροπή", ο "περιορισμένος πυρηνικός πόλεμος" και η διαχείριση των ενδοκρατικών και διακρατικών συγκρούσεων από ένα τροχοπεδημένο (δυστυχώς) από το βέτο των μεγάλων δυνάμεων Οργανισμό των Ηνωμένων Εθνών.
Αλλά ας περάσουμε τώρα κάπως σύντομα στη δεύτερη πρόκληση ( ή μάστιγα) που αντιμετωπίζει η ανθρωπότητα. Οι Κασσάνδρες της μελλοντολογίας μας υπενθυμίζουν ότι αν γλιτώσουμε την άμεση και ολική καταστροφή του πυρηνικού πολέμου, και εφόσον συνεχιστούν οι σημερινοί ρυθμοί βιομηχανικής παραγωγής, ατμοσφαιρικής και θαλάσσιας ρύπανσης, ενεργειακής κατανάλωσης, πληθυσμιακής αύξησης και διεθνούς αποσυντονισμού, θα καταστραφούμε σταδιακά αλλά σίγουρα μέχρι το έτος 2030.
Στη λεγόμενη μεταβιομηχανική εποχή αρχίζουμε να συνειδητοποιούμε μια μεγάλη αλήθεια. Η ακατάσχετη ανάπτυξη και η αύξηση της παραγωγής και κατανάλωσης συνδέονται με ορισμένα αρνητικά και επικίνδυνα υποπροϊόντα που απειλούν τις φυσικές ισορροπίες του οικοσυστήματός μας. Πλησιάζουμε σταθερά τη στιγμή που ο αέρας θα γίνει ακατάλληλος για να εισπνέεται και το νερό ακατάλληλο να πίνεται. Τη στιγμή που οι πετρελαιοκηλίδες και τα τοξικά χημικά απόβλητα θα μετατρέψουν λίμνες, ποτάμια και ακρογιαλιές σε τεράστιους και μολυσμένους βόθρους.
Θ. Κουλουμπής
Διαβάστε επίσης:
Για τον υποσιτισμό και άλλα προβλήματα




Ερωτήσεις
Να γράψετε την περίληψη του κειμένου
Με ποιους τρόπους αναπτύσσεται η δεύτερη και η έκτη παράγραφος
Στο κείμενο κυριαρχεί το α΄πληθυντικό πρόσωπο. Ποια χαρακτηριστικά προσδίδει στο ύφος του κειμένου;
Να σχηματίσετε μια πρόταση με καθεμιά από τις παρακάτω λέξεις : διευρύνεται, συντελείται, εύρωστες, απολογισμού, επιτεύγματα.
Σύμφωνα με τον συγγραφέα "...έχει ανοίξει οριστικά ο δρόμος για καλύτερες μέρες για τη μεγάλη πλειοψηφία των κατοίκων της γης μας". Να αναπτύξετε την άποψή σας με σύγχρονα παραδείγματα είτε συμφωνείτε είτε διαφωνείτε με αυτήν.
Σε μια συζήτηση στην τάξη να παρουσιάσετε τα φαινόμενα καταστρατήγησης  των δικαιωμάτων του ανθρώπου τόσο στον υπανάπτυκτο κόσμο όσο και στον ανεπτυγμένο. Με έμφαση στους διακρατικούς οργανισμούς να διατυπώσετε τις απόψεις σας για την αδυναμία τους να επιλύσουν ή και να προλάβουν τα γιγαντιαία προβλήματα που συσσωρεύονται. Ποιες πιστεύετε ως εφικτές λύσεις για την αποκατάσταση της αξιοπιστίας των Διεθνών Οργανισμών και τη συμβολή των λαών στην προάσπιση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων;

Η Ευρώπη αποτυγχάνει οικτρά στην ανακύκλωση ηλεκτρονικών συσκευών

Η Ευρώπη αποτυγχάνει οικτρά στην ανακύκλωση ηλεκτρονικών συσκευών

Όσλο
Μόνο το ένα τρίτο από τα ηλεκτρικά και ηλεκτρονικά σκουπίδια στην Ευρώπη ανακυκλώνεται σύμφωνα με τους κανονισμούς, ενώ τεράστιοι αριθμοί ψυγείων, κινητών και άλλων συσκευών διακινούνται παράνομα ή καταλήγουν σε χωματερές, διαπιστώνει έκθεση του ΟΗΕ και της Interpol.

Μόνο η Σουηδία και η Νορβηγία πλησιάζουν τον ευρωπαϊκό στόχο για συλλογή και ανακύκλωση του 85% των ηλεκτρονικών σκουπιδιών, ενώ η Ρουμανία, η Ισπανία και η Κύπρος βρίσκονται στον πάτο της λίστας με λιγότερο από 20%. Η Ελλάδα βρίσκεται σε λίγο καλύτερη θέση με ποσοστό περίπου 22%.

Η ευρωπαϊκή νομοθεσία απαιτεί την ανακύκλωση των ηλεκτρικών και ηλεκτρονικών συσκευών προκειμένου να αποτραπεί η διαρροή επικίνδυνων υλικών όπως ο μόλυβδος και ο υδράργυρος, αλλά και να ανακτηθούν πολύτιμα μέταλλα όπως ο χρυσός και ο άργυρος.

Σε πανευρωπαϊκό επίπεδο, διαπιστώνει η έκθεση, μόνο το 35% από τους 9,5 εκατομμύρια τόνους ηλεκτρονικών αποβλήτων ανακυκλώθηκε νόμιμα το 2012. Ακόμα 1,3 εκατομμύρια τόνοι εξήχθησαν από την ΕΕ και το υπόλοιπο είτε ανακυκλώθηκε παράνομα είτε κατέληξε στα σκουπίδια.

Η έκθεση δείχνει επίσης να διαψεύδει τις αναφορές για παράνομες εξαγωγές παλιών συσκευών σε αφρικανικές χώρες όπως η Νιγηρία και η Γκάνα. «Το μεγαλύτερο μέρος του παράνομου εμπορίου συμβαίνει στη διπλανή πόρτα και όχι στην Αφρική» επισημαίνει στο Reuters ο Τζάκο Χούισμαν του Πανεπιστημίου των Ηνωμένων Εθνών, μέλος της συντακτικής ομάδας.

«Υπάρχουν πολλές κλοπές και ρακοσυλλέκτες [...] και ένα σημαντικό μέρος καταλήγει στους κάδους σκουπιδιών» συνεχίζει.

Τα πεταμένα ψυγεία, για παράδειγμα, είναι πολύτιμα κυρίως για τον χαλκό που περιέχει ο συμπιεστής. Οι ρακοσυλλέκτες συχνά παίρνουν μόνο το συμπιεστή και πετούν το υπόλοιπο.

Η κλοπή πολύτιμων εξαρτημάτων στερεί από τις νόμιμες εταιρείες ανακύκλωσης έσοδα 0,8 έως 1,7 δισεκατομμυρίων ευρώ το χρόνο, υπολογίζουν οι ερευνητές.

Παρόλο που οι νόμοι είναι αυστηροί σε πολλές χώρες, οι παραβάτες σπάνια διώκονται, επισημαίνουν.

Τα μέτρα που προτείνουν οι συντάκτες της έκθεσης περιλαμβάνουν την καλύτερη συνεργασία ανάμεσα στις αστυνομικές αρχές των χωρών-μελών, η ευαισθητοποίηση των πολιτών και η απαγόρευση των συναλλαγών με μετρητά στο εμπόριο σκραπ (ανακυκλωμένων μετάλλων).

Ένα άλλο πρόβλημα είναι η αδυναμία εξεύρεσης ειδικών κάδων ανακύκλωσης. Όπως επισημαίνει ο Πάσκαλ Λίροϊ, γενικός γραμματέας του Waste of Electrical and Electronic Equipment Forum που συμμετείχε στην έρευνα, «οι καταναλωτές δεν γνωρίζουν πού να τους βρουν».

Επιμέλεια: Βαγγέλης Πρατικάκης