Πανελλήνιες εξετάσεις: Ας θυμηθούμε από τη Θεωρία της πειθούς

Υπενθύμιση σχετικά με τη θεωρία της πειθούς από το σχολικό βιβλίο ΝΕΓ της Γ΄Λυκείου και σχετικές σημειώσεις:

ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΟΣ

Για να αξιολογήσουμε την αποδεικτική ισχύ των επιχειρημάτων μας ή για να ανασκευάσουμε τα επιχειρήματα κάποιου άλλου, ελέγχουμε:

α) αν οι προκείμενες είναι αληθείς, δηλαδή αν ανταποκρίνονται στην πραγματικότητα,
β) αν το συμπέρασμα απορρέει με λογική αναγκαιότητα από τις προκείμενες, οπότε το επιχείρημα θεωρείται έγκυρο.

Ιδιαίτερη σημασία για την αξιολόγηση ενός επιχειρήματος έχει να διακρίνουμε αν οι κρίσεις που αποτελούν τις προκείμενες είναι γενικά αποδεκτές αλήθειες (π.χ. η γη γυρίζει γύρω από τον ήλιο) ή προσωπικές γνώμες (π.χ. ο συναγωνισμός στα αθλήματα ενθαρρύνει τη βία). Σε ένα επιχείρημα είναι δυνατόν να χρησιμοποιούνται ως αποδεικτικά στοιχεία και τα δύο, αλλά πρέπει να κάνουμε σωστή διάκριση μεταξύ τους, γιατί ένα επιχείρημα που βασίζεται μόνο σε γνώμες δεν έχει απόλυτη ισχύ.

Να εντοπίσετε ποιοι από τους παρακάτω υποθετικούς και διαζευκτικούς συλλογισμούς είναι έγκυροι και λογικά ορθοί. Θυμηθείτε ότι, για να είναι έγκυρος ο συλλογισμός, πρέπει οι προκείμενές του να μας οδηγούν με λογική αναγκαιότητα σε ένα βέβαιο συμπέρασμα.

1. Μόνον αν ο ποινικός νόμος αναφέρει ρητά το αδίκημα Ψ, το δικαστήριο τιμωρεί. Ο ποινικός νόμος δεν αναφέρει ρητά το αδίκημα Ψ. Άρα το αδίκημα Ψ δεν τιμωρείται από το δικαστήριο.

2. Θυμάσαι πέρσι που σου έλεγα ότι θα λυθεί το συγκοινωνιακό πρόβλημα της πόλης, αν εκλεγεί δήμαρχος ο Χ; Βλέπεις τώρα; Ο Χ δεν εκλέχτηκε και βέβαια το πρόβλημα παραμένει άλυτο.

3. Νομίζω ότι οι νέοι σπουδάζουν ιατρική είτε γιατί θέλουν να κερδίσουν πολλά χρήματα είτε γιατί ενδιαφέρονται για τον άνθρωπο. Γνωρίζω ότι ο Α, που είναι φοιτητής της ιατρικής, θέλει να γίνει πλούσιος. Άρα συμπεραίνω πως δεν ενδιαφέρεται για τους ανθρώπους.

4. Το έγκλημα που δικάζεται διαπράχθηκε ή με δόλο ή από αμέλεια. Τα τεκμήρια δείχνουν ότι ο δόλος αποκλείεται. Άρα το έγκλημα που δικάζεται διαπράχθηκε από αμέλεια.

Ειδικά για την αξιολόγηση των επαγωγικών συλλογισμών να έχετε υπόψη ότι μόνο η τέλεια επαγωγή οδηγεί σε βέβαιο συμπέρασμα, ενώ η ατελής καταλήγει με ένα λογικό άλμα στο συμπέρασμα, το οποίο γι' αυτόν το λόγο έχει πιθανολογικό χαρακτήρα.

Οι επαγωγικοί δεν είναι ορθοί στις παρακάτω περιπτώσεις:

1. Αν τα στοιχεία ανεπαρκή, η γενίκευση βεβιασμένη. 

ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ: Πήγα ταξίδι στη Γαλλία, όπου η τελωνειακή υπαλληλος ήταν πολύ αγενής. Άρα, οι Γάλλοι είναι αγενείς.

2.Αν υπεραπλούστευση της αιτίας,η αιτιώδης σχέση μη αναγκαία ή μη επαρκής ή απλώς χρονική.

ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ: Ο εξεταστικός χαρακτήρας και μόνο του ελληνικού εκπαιδευτικού συστήματος είναι η αιτία της κακοδαιμονίας της εκπαίδευσης.(υπεραπλούστευση)

Αφού κάπνιζε, ήταν αναμενόμενο να νοσήσει από καρκίνο.(μη επαρκής)

Ήρθα χθες αλλά το πρόβλημα δεν λύθηκε.(χρονική σχέση και όχι αιτιώδης)

3.Αν υπάρχει αναλογία, μήπως εξωθείται πέρα από το επιτρεπτό όριο;

ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ: Η τέχνη είναι αντίγραφο της ζωής. Ό,τι ζούμε, το μεταφέρει με τη δική της "γλώσσα" και γι' αυτό είναι πραγματική. (κυριολεκτική η αναλογία αλλά χωρίς αποδεικτική ισχύ επιχειρήματος)